Culture

Văn hóa Việt

Lời chào đi trước

Chim gặp bác chào mào "chào bác"!

Chim gặp cô Sơn ca "chào cô"!

Chim gặp anh Chích chòe "chào anh"!

Chim gặp chị Sáo nâu "chào chị"!

(Nhạc sĩ Hoàng Vân)

Chú chim vành khuyên nhỏ này đã trở thành người bạn thân thiết, gắn bó với trẻ em Việt Nam nhiều thế hệ. Chú được mọi người yêu quý không phải vì "gọn gàng đẹp xinh" hay "sắc lông mượt như tơ óng" mà vì chú lễ phép biết chào hỏi mọi người.

Làm sao để những đứa trẻ gốc Việt ở hải ngoại có thể học tập được sự lễ phép trong văn hóa Việt là trăn trở của nhiều bậc phụ huynh; bởi lẽ, cách chào hỏi của người Việt rất đa dạng chứ không đơn thuần như nhiều ngôn ngữ và văn hóa khác. Trong văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam, trẻ em được dạy chào người lớn bằng cách vòng hai tay trước ngực và cúi đầu kèm theo câu nói có đầy đủ thành phần câu, chẳng hạn như: “Cháu chào bác ạ!”; “Cháu chào ông ạ!” hoặc câu chào kèm với sự việc: “Thưa cô, cháu về!”; “Thưa bà, cháu mới đi học về!”. Và người lớn, khi được chào thường đáp lại bằng một câu khuyết thành phần: “Chào cháu!”, “Chào con!”. Cách chào có sự gắn bó chặt chẽ với sự đa dạng của đại từ nhân xưng trong tiếng Việt. Vì vậy, câu chào sẽ thay đổi theo đối tượng, theo mức độ thâm tình của mối quan hệ chứ không có một câu nhất định như ngôn ngữ khác. Thêm vào đó, ngữ điệu cũng giữ vai trò quan trọng trong việc thể hiện lời chào, nó biểu thị thái độ, tình cảm của người chào với đối tượng. Trẻ con khi chào nên có giọng điệu to, rõ ràng, và nhìn thẳng vào người đối diện để bày tỏ lòng tôn trọng, lịch sự với họ. Giá trị của lời chào không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là biểu hiện của đạo đức cá nhân, hành vi ứng xử đẹp của mỗi con người.

Vì thế, để chào hỏi trở thành phản xạ của trẻ, người lớn cần có một quá trình dài để giáo dục, và nhất thiết là phải nêu gương. Nếu trẻ chưa chào hỏi, cha mẹ cần thực hành trước chào hỏi lịch sự người khác để trẻ học theo; kể cả việc bố mẹ đi đâu về cũng nên chủ động chào hỏi bé trước như một phản xạ. Và với trẻ con, cách dễ học, dễ nhớ nhất là những bài thơ, bài hát, câu chuyện ngụ ngôn để chúng vào tâm hồn trẻ thơ một cách tự nhiên.

Lời chào - Phạm Cúc

Đi về con chào mẹ

Ra vườn cháu chào bà

Ông làm việc trên nhà

Cháu lên chào ông ạ

Lời chào thân thương quá

Làm mát ruột cả nhà

Đẹp hơn mọi bông hoa

Cháu kính yêu trao tặng

(Minh Hương - Thành viên SoV)